"En el plazo de cuanto antes"

Oso esaldi polita entzun nuen lehengo egunean umorezko telesail batean: izenburuko "en el plazo de cuanto antes" hori, alegia. Nekez aurki nezake etiketa-hitzak erabiltzeko joeraren agerpen —edo karikatura— hoberik. Uste dut adibide horrexekin azalduko dudala kontua hemendik aurrera: laster ez dugu "cuanto antes" modukorik esango, baizik eta "en el plazo de cuanto antes"... Nik bezalatsuko irudipenena izan ote du telesaileko gidoigileak ere, ala kasualitate hutsa izan ote da? Auskalo.

Ohar bat baneukan horri buruz aurtengo otsailean egina, eta hemen jarriko dut (pixka bat moldatuta, ilun zegoen eta). Eta esango dizuet, bide batez, etiketa esaten dudan tokian erabiltzeko hitz hoberik ez zaidala bururatzen, nahiz izango den, seguru. Hona oharra:

Aldia, data eta etiketak. “Abereek irten behar duten data baino 30 egun lehenagoko aldian gutxienez, ardien marranta-sukar edo mingain urdinaren kasu bat ere ez egotea”. Gaztelaniaz, “en los 30 días anteriores al traslado”. Bitxia gertatu zait euskaraz etiketa-hitza jartzeko ahalegin hori, gaztelaniak aski tipikoa duena (eta esaldi horretan, hain zuzen, gaztelaniaz ageri ez dena eta euskaraz bai!). Alegia, behin esango gaztelaniaz “en los 30 día anteriores a”, eta ez “en un plazo/periodo de 30 días anterior a”..., eta guk... aldi sartu! Zergatik esan behar dugu “30 egun lehenagoko aldian”, esan badaiteke “30 egun lehenago”?. Eta, horri kateaturik, “irten behar duten data baino...”, esan daitekeenean “irten baino...”. [2008ko otsaila]

Etiketa gisa erabilirik ikusten ditudan beste hitz batzuk dira régimen eta procedimiento, esate baterako. Eskertuko nizueke gehiagoren berri ematea.

• Vivir en régimen de alquiler conlleva un 150% más de gastos que residir en vivienda propia...
• 30.000 euros en régimen de ayudas para las explotaciones dedicadas a la cunicultura

• Es su objeto la provisión por el procedimiento de concurso oposición libre de tres plazas de...
• Bases para cubrir, por el procedimiento de concurso-oposición, promoción interna, tres plazas de administrativo...

Itzulpenari begira, nire iritzian, halako hitzak ez dira benetako terminotzat hartu behar (nahiz beste testuinguru batzuetan izan daitezkeen termino), eta, ondorioz, ez dago zertan euskarazko hitz batekin ordaindurik. Absurdua litzateke, esate baterako, "alokairu-araubidean bizi" edo "alokairu-erregimenean bizi" esatea "alokairuan bizi" esan beharrean. Era berean, "lehiaketa-oposizio bidez (lanpostuak bete)" esango nuke beti, eta ez "lehiaketa-oposizioko prozeduraren bidez" (horra hor beste -ko/-ren zalantza bat, guztiz... ustela?).

Pixka bat urrutiago joanik, mintegian behin aipatu genuen "por importe de" esapidea ere ez ote da sail horretan sartu beharrekoa, edo hurbilekoa? Ez ote da importe hori beste etiketa bat, besterik gabe?

• La Conselleria de Educación ha convocado ayudas por importe de 250.000 euros dirigidas a las universidades públicas.

Garbi dago euskaraz "250.000 euroren laguntzak" esaten dugula hori, eta garbi dago, orobat, kale itsu batean sartzen garela zenbaitetan halakoak hitzez hitz itzuli nahian hasiz gero: "25.000 euroren zenbatekoko laguntzak" (!?), "25.000 euroren zenbatekoz" (???).

Zer deritzozue?

Data nola adierazi

Joan den mintegian, Fernando Reyk, pantailan Euskaltzaindiaren 37. araua zuela, ”2008ko maiatzak 20” bezalakoak aposizioan jarri daitezkeela azaldu zuen. Hona araua:

Data adierazteko orduan, hortaz, forma hauek erabil bitez:

Durango(n), 1995eko martxoaren 7a(n), aukeran utziz inesiboaren marka.
1995/03/07; 1995-03-27; 1995/III/07; 1995-III-27; 1993-11-23ko bilera agiriak dioenez...

Urtarrilak 20 bezalakoak ere erabil daitezke, baina aposizioan: gaur, urtarrilak 20 bezalakoetan

Hori Euskaltzaindiak arau guztiekin egin ohi duen laburpena da. Hala ere, ez naiz ni ondorio honetara iristen:

Urtarrilak 20 bezalakoak ere erabil daitezke, baina aposizioan BAKARRIK:
gaur, urtarrilak 20 bezalakoetan.

Nire ustez, forma hori, aposizioan ez ezik, ontzat eman behar da data hutsa adierazteko, GAOn agertzen den bezala, edo gutun batean, amaieran jartzen den bezala:

Andere hori:
……………………….
………………………..
Adeitasunez,
………………………
Donostia, 2008ko maiatzak 10.

Izan ere, Euskaltzaindiaren arauak dio forma hori “2008ko maiatzak 10 dituela” dela, eta adibide horretan ez da beste ezer.

“2008ko maiatzak 10ean” gaizki dago; “2008ko maiatzak 10”, berriz, ongi. Horra 37. arauak dioena eta ez gehiago.

---
Xabier Andonegi

'Lexikoa atzo eta gaur' (LAG) tresna jarri du EHUk

Euskal Herriko Unibertsitateko Euskara Institutuak aplikazio berri bat jarri du sarean, LAG (Lexikoa atzo eta gaur), Ereduzko prosa gaur corpuseko hitz-zerrenda baliatuta. Dagoeneko oso ezaguna dugu gehientsuenok Ereduzko prosa gaur edo EPG, baina ez hainbeste, seguruenik, horren inguruan eskaintzen ari diren beste zerbitzu batzuk.

Duela hilabete batzuk, Egungo euskararen hiztegia aplikazioa jarri zuten (ez dago osorik; oraingoz, F, G eta H letrak). Zerrendaturik ageri dira, hor, EPG korpuseko hitzak, ondoan jartzen duela Hiztegi Batuan sartua dagoen edo ez hitz bakoitza, eta adibide guztiak ikus daitezke.

Orain, LAG aplikazioarekin, tradizioarekin alderatuta hitz jakin bat goraka ala beheraka doan adierazten da zenbaki bitartez. Jarraibide zehatzak, hemen.

Alarguna izatekotan...

Interneten zerbaiten bila nenbilela, esaldi hau aurkitu dut gaur arratsaldean, erakunde baten inprimaki itxuraz guztiz ofizial batean:

Alarguna izatekotan, argi adierazi alarguntza urtea.

Ni oso oker ez banago, "alarguna izatekotan" esanda ezin da inoiz adierazi "alarguna izanez gero" (pertsonalizatu gabeko forma erabilita) edo "alarguna bazara" (kasu honetan dagokiola dirudien forma pertsonalizatua erabilita). Ez da berria gorabehera hau, baina oraindik ere nahasteak gertatzen direla dirudi.

Ez zait bururatzen, konparatze aldera, esaldi-hasiera horren jarraipen zentzuzkorik. Hurbil samarrekoa izan liteke honako hau:

Gazterik alargun gelditzekotan, nahiago dut ez ezkondu.

Agiri horretan duguna, berriz, honelatsu adieraziko nuke nik:

Alarguna bazara, adierazi zer urtetan gelditu zinen alargun.

Patxi

BEZ(a) dela eta

Hona zer dioen Berriaren estilo-liburuak (57. or.). Azalpen laburra da, eta, gainera, horren argitan jakin dezakegu zer proposatzen duten aurrerago dakarten sigla-zerrendako adibide batzuen kasurako (horietako batzuk hizpide izan ditugu gaur mintegian). Besterik da horrekin guztiarekin ados gauden edo ez.

Sigla eta akronimo batzuk izen berezien ordezkoak izan ohi dira, eta haiek bezala deklinatzen dira.

UPNk atzo aurkeztu zuen lege zuzenketa.
NBEren erabakiak ika-mika piztu du.

Beste batzuk izen arrunten ordezkoak dira, eta haiek bezala deklinatzen dira; beraz, artikulua hartzen dute.

GKEak laguntzeko prest daude.
Sekulakoa da BEZari loturiko iruzurra.

Horraino azalpena. Sigla-zerrendara joanez gero (187.-195. orriak), behean jarri ditudanak ditugu, gutxien-gutxienez, azalpena letra xehez dutenak eta, beraz, "izen arrunten ordezko" jo beharko genituzkeenak. Zerrendan ez da deklinabideari buruzko daturik ematen, baina horiek Berriakoentzat GKE eta BEZ bezala deklinatzekoak direla atera dezakegu ondorio. Zalantza pittin bat gelditzen da -a amaierakoen kasuan (pentsatzekoa da, nolanahi ere, “NA aurkeztu” idaztea dela proposamena, eta ez “NAa aurkeztu”).

ABLE Aldi baterako laneko enpresa (*ETT)
AHT Abiadura handiko trena
BEZ Balio erantsiaren gaineko zerga
BTS Goi teknikarien agiria (Frantziako hezkuntza)
DNA Azido desoxirribonukleikoa
DVD Disko aldagarri digitala. Sigla erabili.
ETE Enpresa txiki eta ertaina (*PYME)
GIS Informazio geografikorako sistema
GPS Kokatze sistema orokorra
JEZ Jarduera ekonomikoen gaineko zerga
KPI Kontsumo prezioen indizea
LTD Lurreko telebista digitala
NA Nortasun agiria (*NAN)
NPG Barne produktu gordina
NPGb Barne produktu garbia
PC Ordenagailu pertsonala
PVC Polibinil kloruroa
RNA Azido erribonukleikoa
SA Sozietate anonimoa
SMS Telefonoko mezu laburrak
TIPP Petrolio produktuen gaineko zerga, Frantziakoa

ItzuL zerrendan, kontu hau ibilia da behin baino gehiagotan.

• 2000ko abendua (BEZ / BEZ)
• 2005eko abuztua (“I+G-a” dela eta, Alfontso Mujika)

Patxi

EIMAren ortotipografiaz

Nafarroako Gobernuko Aldizkari Ofizialeko itzultzaileen taldearen izenean idazten dizuet, zeuen iritzia bildu nahian geure lanean sortu zaizkigun zalantza batzuei buruz, guztiok Administrazioaren alor beretsuetan ari garela kontuan hartuz eta “batasun”era ahalik eta gehien hurbiltzeko asmoz. Zehazki, jarraian aipatzen dizkizuegun lau kasu hauetan zer iritzi duzuen edo praktikan nola jokatzen duzuen jakin nahi genuke:

1. Berriki argitaratu den Letra larriak erabiltzeko irizpideak lanean, besteak beste, hizpide dute kontseilariak/sailburuak izendatzeko modua. Honela diote lanaren egileek: Kulturako sailburua idaztea zuzena da (Miren Azkarate Eusko Jaurlaritzako Kulturako sailburua da), kultura-sailburua idaztea ere zuzena da (Miren Azkarate kultura-sailburuak adierazi du...). Ez da idazkera egokia, ordea *Kultura-sailburua forma, ezta *Kultura sailburua ere (ez baita aposizioa; alegia, ez da hau: Kultura izena duen sailburua).

Horri jarraikiz, gu behinik behin oker ari gara gure kontseilari batzuk aipatzen ditugunean: Hezkuntza kontseilaria, Osasun kontseilaria, Ekonomia eta Ogasun kontseilaria… (aipatutako irizpidea aplikatuz gero, Hezkuntzako kontseilaria, Osasuneko kontseilaria, Ekonomia eta Ogasuneko kontseilaria… egin beharko genituzke).

Jakin nahi genuke zuek ere kontseilariak/sailburuak/diputatuak/aldunak… aipatzen dituzuenean, EIMAko adituekin bat zatozten eta, hala ez bada, hemendik aurrera haien iritzia kontuan hartzeko asmoa ote duzuen.

2. EIMAren lan horretan berean, zeharka esaten digute (hala ulertu dugu) zergen izenak ere letra xehez idatzi beharko genituzkeela, “Frantziako testu ofizialetan edo katalanezko testu ofizialetan” egiten den moduan (eta Espainian ez bezala).

Gu prest gaude oraingo geure praktika aldatu eta irizpide horri jarraitzeko, baina jakin nahi genuke zeuen erakundeetan nola egiten duzuen.

3. Beste alor batera pasatuta, lanpostuen zerrendetan (administraziokoetan zein kanpokoetan, hitzarmen kolektibo batzuetan, esate baterako), gaztelaniaz “mozo” izenekoa agertzen zaigu (“mozo”, “mozo especializado”, “mozo taller”, “mozo carga y descarga”…). Izen horren ordaina ematerakoan, “morroi” eta “mutil” hautatu ditugu gehienetan, baina ohartu gara ez direla sobera egokiak biak “gizonezkoei” besterik ez dagozkielako. Hori dela eta, beste baten bila gabiltza. Orain “sehi” erabiltzeko proposamena sartu da gure taldekideon eztabaida-plazan. Euskaltermeko fitxa batzuetan ageri da “sehi”, baina zuen iritzia jakin nahiko genuke, nahiz eta jakin arlo honetan bereziki zaila dela batasuna lortzea, administrazio bakoitzean lanpostuak modu arbitrario samarrean izendatzen direlako.

4. Eta bukatzeko, beste izen bat ordaina ematen zaila: “adjunto”. Gurean, lanpostuen zerrendako izen batzuetan eta bestelakoetan ageri zaigu: “médico adjunto”; “adjunto al presidente-coordinador del tribunal”; “director adjunto”; “adjunto al gerente”; “veterinario adjunto”… Euskaltermen begiratuz gero, honako aukera hauek aurkituko ditugu: alboko, ondoko, laguntzaile, adjuntu… Orain arte “alboko” izan da maizenik hautatu dugun ordaina, baina konbentzimendu handirik gabe. Zuenetan zer egiten duzue honelakoetan?

Azken oharra

Ez dakigu kontsultarako aukeratu dugun bide hau egokia iruditzen zaizuen, eta gerora ere erabiltzeko baliagarria. Zuek esan beharko. Egia da hiztegi guztiak hor ditugula (Orotarikoa, Elhuyar, 3000, Zehazki…), Euskalterm, Itzul eztabaidagunea… baita gutako bakoitzaren web orriak ere. Horiek denak begiratzen ditugu (Gipuzkoako web gunea gertatzen zaigu deserosoena bilaketak egiteko, ez baitakigu nola egin gaztelaniazko eta euskarazko testuak pantaila berean elkarren ondoan izateko), baina zenbaitetan hiztegien artean adostasunik ez, eta gure praktikan ere, itxuraz, koherentzia falta izaten denez (gutako bakoitzaren itzulpenak ikusita, itzulgai berari hainbat modutan emandako ordainak frankotan…), pentsatzen dugu hiztegiek eta Euskaltzaindiak (edo alderantziz) behin betiko erantzuna eman bitartean, geure behin-behineko erabakien berri elkarri honela ematea lagungarria izan daitekeela, kasuan kasuko ordaina hobeki asmatzeko, eta erabaki horrek aurrera egiteko berme sendoagoa izateko edo, besterik ez bada, erabiltzen dugun aldiro konbentzimendu handixeagoarekin aritzeko.

Gure aldetik, behinik behin, prest gaituzue aldian-aldian hartzen ditugun erabaki horiek zuekin partekatzeko. Inoiz halakorik nahi izanez gero, lasai jo dezakezue gurera eta gustu handiz eginen dizuegu kasu.

Hartu agur bero bat Iruñetik.

Xabier Olarra, Mikel Taberna

Publizitate leloa dela eta

Iñakik botatakoen artean, bi proposamen hautatu ditut. Bietan aldaketatxo bat egin dut: lehendabizikoan, irudimena galdegai bihurtu dut (beharrezko iruditu zait, gaztelaniazko leloaren zentzua ikusita) eta puxtarri hitza aukeratu dut (gehiago gustatu zait); bigarrenean, aldiz, lehen esaldia toki batetik eta bigarrena beste batetik hartu dut.

1) Irudimenarekin bakarrik egin dezakezu mundu bat puxtarri batetik
Ez utzi inoiz jolasteari

2) Zeuk bakarrik egiten duzu mundu bat jolas bakoitzetik
Ez utzi inoiz irudimena erabiltzeari

Kopuru mugak eta tarteak

Joan den osteguneko saioan esan genituenekin, ondorio hauek atera ditut nik (behar diren zuzenketa guztiak egin):

1) Anbiguotasuna gertatzen da, zenbaitetan, kopuruen muga batzuk aipatzean. Halako kasuetan, badirudi nolabaiteko jakintza partekatu bati esker ulertzen ditugula gauzak alde batera edo bestera. Esate baterako, “mayores de 18 años” esatean ez dugu dudarik egiten hemezortzi urtekoak ere multzo horretan sarturik daudela. Aldiz, “0-3 años" etapan, hezkuntzan, ez dira sartzen hiru urte beteak dituztenak.

2) Anbiguotasuna gorabehera, itzulpenaz den bezanbatean, ez dugu uste itzultzaileari dagokionik halako gauzak esplizitatzea. Beraz, "18 urtetik gorakoak" (edo baliokideren bat) esango dugu aurreko puntuko lehen kasuan, eta bigarrenean ez zaigu bururatuko “0-2 urtekoak” itzultzea.

3) Formulazio guztiz esplizituak ere erabiltzen dira zenbaitetan (sena nahikoa ez delako halako kasuetan, edo gauza horiei buruzko jakintza hain finkatua ez dagoelako, edo... testugileak badaezpada gauzak guztiz zehaztuta uztea erabaki duelako). Esate baterako, “Tener reconocido un grado de minusvalía del 33% o superior" irakur dezakegu arau batean. Halakoetan, jakina, guztiz esplizituak izango gara itzultzeko orduan ere.

4) Hortik aurrera, estiloari buruzko oharren bat edo beste egin liteke. Esate baterako, “tener más de 23 años” itzuli bahar badugu, “23 urte baino gehiago izatea” aukera bezain natural edo naturalago (!!!) gertatzen zaigu, euskaraz, “23 urte edo gehiago izatea”.

5) Askotan muga zehatzak aipatzen dira, baina beste batzuetan ez dira nahitaez hitzez hitz hartu beharrik ere: “más de 1.000 personas” esaten denean, seguruenik inork ez dezake ziurtatu 998 baino gehiago direla... Halakoetan, gutxi gorabehera hitz egin dezakegu, eta, adibidez, “1.000 lagun inguru” esan.

6) Beste lantxo baterako utziko ditugu zenbait kontsiderazio gramatikal: “20 eta 30 bitarte” edo “20tik 30era bitarte”, “2 hilabete arteko epea” edo “2 hilabeterainoko epea” eta beste.

Patxi

Kafe etenean hitz egindakoak

Denon jakina da mintegiko kafe etenean argitara ateratzen direla hainbat hizketa gai (informalak), mintegi saioan bertan (formalak) ateratzen ez direnak. Eta normala da hori. Hona hemen gaur ateratako bi kontu, denon jakinerako eta mintegi jardunaren hobe beharrez:

1) Paper kopurua murrizteko proposamena

Mintegiaren aurretik hainbat material idatzi banatu ohi da, denon aztergai. Gaur zenbat lagun izan garen (26 lankide, oker ez banago) ikusirik, kalkulu hau egin dut: 26 mintegikide X 18 orri = 468 orri.

Ikusirik saio bakar batean sor daitekeen paper gastu ikaragarria, komenigarria da, adibidez, aztergai izateko testu laburragoak bidaltzea (gainera, askotan ez dugu astirik testu osoaren azterketa bukatzeko).

2) Eredu positibo gehiago bilatzen ahalegintzea

Gure joera nagusia izaten da nola ez den egin behar bilatzea. Hori ondo dago, akatsetatik ikasten laguntzen baitugu.

Baina horrekin batera, egoki da eta zuzen (eta ona ere bai) nola egin daitekeen (eredu positiboak) bilatzea: estiloan, sintaxian, terminologian... Nolabait esanda, kamisetari buelta ematea besterik ez du eskatzen horrek.

San Jeronimoren gamelua, antologiarako

Joan den asteartean San Jeronimo eguna mahaiaren inguruan ospatzera eseri ginela-eta, hona ekarri dut San Jeronimo itzultzaileen "aitari" harrapatutakoa, itzulpen antologiarako balio duena.

Egia esateko, kontu barregarri samarra da. Latzena da mendebaldeko zibilizazioaren historian zabalkunde itzela izan duela itzulpen oker horrek (kristau Itun Berrian aipatua).

Testua kasualitatez aurkitu dut, eta Argentinako itzultzaile elkargo baten berripaper batetik hartu dut:

Otra derivación religiosa, aunque relacionada con las vicisitudes de la traducción, explica la existencia de una línea famosa (pero algo desconcertante, si uno lo medita un poco), del Nuevo Testamento: "Es más fácil que un camello pase por el ojo de una aguja, a que un rico entre al Reino de los Cielos". Al parecer, Jesús no quería llevar el símil a un punto tan extremo cuando escogió la palabra kamelos. Pero San Jerónimo, el traductor del texto se dejó llevar por el mensaje de la "imposibilidad" e interpretó kamelos como camello, cuando, en realidad, en griego kamelos es una soga gruesa con la que se amarran los barcos a los muelles. Mucho más coherente, ¿no es cierto?

-(e)tik gora; –(e)tik behera

Azken egunetan buruan bueltak ematen ari naiz euskaraz nola adierazi gaztelaniazko kopuru-mugak: a partir de, más de, no superior a... (euskarazko ordainen sailkapen txiki bat prestatzen ari naiz aurrerago proposatzeko). Eta, lehenik eta behin, zalantza etorri zait "-(e)tik gora" eta "-(e)tik behera" esapideak zehazki nola ulertu:

[a] “36 m3-tik gora, 0’60 €/m3” (Elena-n aurkitua)

Esango nuke aipatu kopurua sartuta dagoela, alegia (hilean-edo) 36 m3 ur edo gehiago kontsumituz gero kuota 0,60 €/m3 izango dela.

[b] “UHT esneetan, laktulosa mailak 600 mg/l-tik behera egon behar du” (Elebila-n aurkitua)

Bigarren kasuan, ordea, zalantza handiagoa dut. Halere, esango nuke 600 mg/l-ko maila eta txikiagoa onargarria dela. Baina, ez naiz ausartzen hori ziurtatzera.

Norbaitek besterik ulertzen al du edo ziur ikusten du esanahi zehatza?

Horri gehitu egin behar zaio

"Gaixotasunen aldetik, egoera larria da. Horri gehitu egin behar zaio garraiobideen egoera txarra". Esaldiak asmatzen ari naiz oraintxe, baina duela bost minutu entzun dut irratian horrelako lotura bat.

Nire iritzian, kalko nabarmena eta oso desegokia. Hor ditugu euskaraz, funtzio horretarako, "gainera", "horretaz gainera" eta beste, guztiz neutroak diren batzuk aipatzeagatik, edo "hori aski ez dela", enfatikoagoa den beste bat aipatzeagatik.

"A esto hay que añadir que..." esan ohi dute gaztelaniaz. Uste dut garbi dagoela hori ez dela lokailu edo testu-antolatzaile bat (conectores, etc.), baizik eta egitura fraseologiko bat, erabileremu batzuetan sarri erabiltzen dena (ez naiz ausartzen esatera kazetaritzan bakarrik erabiltzen denik) eta normal samar gertatzen dena. Hori euskaraz kalkatzea, ordea, desegokitzat daukat, eta alfer-alferrekotzat, gainera. Ez ahal da zabalduko.

Gehitu behar bazaio, gehitu bekio, eta ki(t)o!

Patxi

Hieroglifikoa ote?

Adiskide baten lagun okzitaniar bat arbasoen bila ari omen da Ipar Euskal Herrian. Bilaketa horretan, ate gaineko irudi hau duen etxearekin egin du topo:

Bertan jartzen duena ulertu nahiko luke adiskideak. Bere lagunak “Jesus eta Maria” ikusi du. Nire adiskideak, horiez gain, hauek ere ikusten ditu (zatiketa egiten den lekuaren arabera): JESUSEI / AMA / PIARRES / LARRDIRELA / LAUDATU / ECUINARACD.

Norbaitek laguntzerik bai?

Itzultzaileen gida

Uda honetan (ekainean) sarean jarri dute Europar Batzordeko espainieraren itzultzaileentzako barne gida.

Gidaren helburua da Europar Batzordeko espainieraren itzultzaileei lan tresna bat eskaintzea eta hizkuntza arauen erabilera koordinatzea. Bi atal ditu gidak:

• Idazkera eta aurkezpen konbentzioak
• Itzulpen arazo eta zalantzen bilduma

Administrazioan hizkuntzarekin lan egiten dugunontzat ere baliagarria izan daiteke, hizkera administratiboaren ingurukoez ari den neurrian.

Bestetik, nire iritziz, guretzat interesgarria izango litzateke eguneroko lanerako gida bat izatea, konbentzioak (GFAren organigrama, bestelako izendegiak, ortotipografia, letra larri eta xeheak, zuzenbide arauen izendapena…) eta itzulpen zalantzak (mintegian nahiz blogean aztertuak) jasoko lituzkeena.

Berez, mintegiko pasilloetan noizean behin elkarri aipatu diogu zer garrantzitsu den mintegian erabakitakoa biltzen joatea; sikiera, zalantza beraren inguruan etengabe galdetzen ez ibiltzeko.

Hainbesterainoko gastuak

Esaldi dudako bat ikusi dut gaur GAOn bi aldiz, eta iruzkin txiki bat egingo dut, badaezpada. (GAO, 2008-09-09, Ingurumen Zuzendaritza Nagusia: "Elgoibar-Maltzaga bizikletari eta oinezkoentzako bide zatia egiteko (...) obrak" kontratatzeko deialdia, eta "GI-2637 errepidean, Zeraingo elkargunetik Segurako Kortaberria Auzoko sarrera arte, bizikleta eta oinezkoentzat bide zatia egiteko proiektuko obrak kontratatzeko deialdia").

11. Iragarkien gastuak: Esleipen hartzailearen kontura izango dira 150,00 eurorainoko gastuak.

11. Gastos de anuncios: A cargo del adjudicatario del contrato, hasta un máximo de 150,00 euros.

Nik, euskarazkoarekin, ulertzen dut neurri horretaraino izango direla gastuak esleipen hartzailearen kontura (eta hortik gorakoak?). Gaztelaniazoarekin, berriz, ulertzen dut ezin gastatuko dela iragarkietan 150 euro baino gehiago (eta dena esleipen hartzaileak ordainduko duela beti, hori bai). Gauzak horrela badira, idazkera hau proposatuko nuke euskarazko testurako.

11. Iragarkien gastuak: Esleipen hartzailearen kontura izango dira; gehienez ere, 150,00 euro.

Patxi

Kontakizunaren logika

Artikulu polita argitaratu du EiTBko zuzentzaile Asier Larrinagak Erabili.com webgunean, «Kontakizunaren logika» izenburuaz.

Laburra da, baina iruditzen zait esaldiak ongi tolesteko aztarna politak ematen dituela.

--  Gotzon Egia  

Espainiarren ezkontideak

Lanpostu bat betetzeko lehiaketaren oinarrietatik ateratako esaldi bat (testuingururik gabe, propio: edozein testuingurutan da desegoki, uste dut).

Espainiarren ezkontideek eta Europako Elkarteko gainon­tzeko estatuetako kideen ezkontideek ere parte hartu ahal izango dute lehiaketa honetan, baldin eta legez banatuta ez badaude (GAO, 2008-08-07).

Uste dut honela esan beharko litzatekeela:

Ezkontidea espainiarra edo Europako Erkidegoko beste estatu bateko kidea dutenek ere parte hartu ahal izango dute lehiaketa honetan, legez banatuta ez badaude.

Ez dut bilatu gaztelaniazko bertsioa. Euskarazkoaren arazoa nola deskribatu ere ez dakit zehazki, baina mintzagai-egituraren ingurukoa dela esango nuke.

Patxi

Hizkera ez-sexistaren gida

Joan den maiatzean, Euskararen erabilera ez sexista gida eman zuen argitara Emakundek. Itzulpen lanari dagokionez, argitalpen horren merezimendu nagusia da, nire ustez, hizkera ez-sexistaren erabilera euskal hiztunon ikuspuntutik jorratu izana.

Erabilera pertsonalerako ez ezik, itzulpen lanerako ere tresna interesgarria da, behin baino gehiagotan horrelako egoera bati irtenbidea ematen lagunduko baitugu.

Gidaren testua luzea da. Hori dela eta, aurkibideari begiratuta interesa pizten digun atala aukeratu dezakegu.

• Ikus Euskararen erabilera ez sexista gida

Zertxobait alaitzen naiz zutaz oroitzean

Erroak sintaxian bide dituen eta puntuazioari eragiten dion kontu batekin intrigatuta ibilia naiz lehenago, eta aste honetan berriro piztu zait harra, ikastaro batean atera baitzait (aurreikusia izan gabe). Laguntza eskatu nahi dizuet, bai fenomenoa egoki deskribatzen dudan jakiteko, bai fenomenoaren atzean zehazki zer dagoen esplikatzen ahalegintzeko. Denborazko perpaus batzuekin (-t(z)ean, -enean) eta helburuzko batzuekin (-t(z)eko) gertatzen da, eta ez bi kasuetan berdin-berdin ere. Ea ongi azaltzen dudan.

(1) Zertxobait alaitzen naiz zutaz oroitzean.

Oharra: norbaitek esaten badu hor koma behar dela… alfer-alferrik ari naiz. Ez, ez dut uste inork esango duenik hor koma behar dela.

Jar ditzagun perpaus berak hurrenkera aldatuta.

(2) Zutaz oroitzean zertxobait alaitzen naiz.

Aurreko kasuan bezalatsu, ahobatekotasuna espero dut, baina bestelakoa. Espero dut denok esatea koma jar litekeela hor arazorik gabe, eta gehienetan jarri egingo genukeela.

Horra nire misterioa: denborazko perpaus batzuk badira perpaus nagusiaren aurretik doazenean komarekin mugatu litezkeenak, arazorik gabe, edo are koma eskatzen dutenak (mintzagai funtzioa egiten dute posizio horretan), eta perpaus nagusiaren atzetik jarrriz gero, aldiz, komarik gabe joan behar dutenak. Ikuspegi orokorretik aztertuta, azken kasu horiek dira bereziak, zeren eta, printzipioz, esaten baitugu koma jar daitekeela edo jartzen dela perpaus nagusiaren eta mendekoaren artean, mendekoa galdegai ez bada behintzat (eta, aipatzen ari naizen kasuan, ez da galdegai; honelako batean izango litzateke galdegai: “Zutaz oroitzean alaitzen naiz zertxobait”).

Beste adibide bat jarriko dut (aurreko hori Xalbadorren esaldi baten parte da, EGLUtik hartua, eta ondorengo hau oraintxe bertan nik asmatua).

(3) Ni Kolonbian nintzen iloba gazteena jaio zenean.

(4) Iloba gazteena jaio zenean, (ni) Kolonbian nintzen (ni).

Oraingo honetan jarri egin dut koma (jar daitekeela adierazteko, ez nahitaez jarri behar dela). Berriz ere, mendekoa atzetik jarriz gero (3), komarik gabe emango genuke esaldia.

Ez zait iruditzen luze-laburrak zerikusirik duenik. Proba dezadan luzeago batekin:

(5) Estualdi galanta pasatzen dut ustez garbi daukadan konturen bat azaltzen hasi eta jendeak ulertzen ez didanean.

(6) Ustez garbi daukadan konturen bat azaltzen hasi eta jendeak ulertzen ez didanean, estualdi galanta pasatzen dut.

Denborazkoak izan dira orain arteko hiru bikoteak. Sar nadin iragarritako beste perpaus-motarekin: helburuzkoak (-t(z)eko). Hemen pasatzen denak badu zerikusirik aurretik azaldutakoarekin, uste dut, baina ez da gauza berbera (konplexuagoa dela uste dut). Goizean Bilbon baino suerte handiagoa izaten ari naiz orain adibideekin, baliozkoak iruditzen baitzaizkit burura datozkidanak.

(7) Kirol asko egin behar da sasoian egoteko.

(8) Sasoian egoteko, kirol asko egin behar da.

Orain arte, dena berdin, ezta? Baina bada (7) esaldiaren oso antzekoa izanik ere berdina ez den beste bat, (7’) esango dioguna:

(7’) Kirol asko egin behar da, sasoian egoteko.

Bai, esaldi hori egokia da, koma behar du, eta ez da (7) adibideko esaldi berbera. Bigarren honetan, bigarren partea nolabait 'sasoian egoteko egin ere' da, eta esan liteke perpaus nagusitik libre dagoela (horregatik onartzen du eta behar du koma). Lehengo (7) adibidean, berriz, mendekoa guztiz lotua dago perpaus nagusiari, eta honela ulertzen da: ‘kirol asko egin behar du sasoian egon nahi duenak', 'sasoian egotekotan(,) kirol asko egin behar da). Berriz ere, (1-2), (3-4) eta (5-6) bikote denborazkoen kasuan bezala, atzetik jarri ordez aurretik mintzagai gisa jarrita libratzen da perpausa, koma onartzeraino eta are eskatzeraino (8).

Behin baino gehiagotan gertatu zait (7) edo (7’) bezalako adibide bat atera eta koma behar duen edo ez hitz egitean diferentzia hori ikusten zaila izatea (eta, ondorioz, argitasun handirik ez ateratzea komaren gorabeheran). Hor uste dut nahiko garbi dagoela. Ala?

“Nere sentimentua nahi det deklaratu; intrigatuta nago, hau ezin ukatu…”.

Azken oharra: helburuzko perpausen kasuan dagoen berezitasuna alde batera utziz gero (alegia, 7' esaldia ere posible izatea, zenbaitetan), esango nuke arrazoi sintaktiko bertsua dela atzetik doan menderatua perpaus nagusiarekin lotzen duena, koma galarazteraino, denborazko (1, 3, 5) eta helburuzko (7) batzuetan.

Patxi

Aposizioez

Saio bat baino gehiagotan esan ditugu aposizioei buruzko gauzak, eta haietako bizpahiru behintzat batera biltzeko ahalegina egin nuen lehengo batean. Hemen jarriko dut emaitza, eta ea norbaiti osagarririk bururatzen zaion.

1. Aposizioa oso baliabide egokia da askotan, baina trabagarri gertatzen da beste zenbaitetan; kasurik nabarmenena, seguruenik, galdegaiari eransten zaionekoa da, galdegaiaren eta aditzaren arteko lotura estua nolabait eteten baitu:

Urangak, aurreko saioko bigarrenak, du aukera gehien.

Halakoetan, etena saihesteko modu bat baino gehiago izan daiteke: aposizioa aditzaren atzera pasatzea, menderatu gisa ematea…

Aukera gehien Urangak du, aurreko saioko bigarrenak.

Urangak du aukera gehien, aurreko saioan bigarren egin zuen eta.

2. Galdegairen aposizioa izan gabe ere, aditzera bitarteko bidea oztopatu egiten du zenbaitetan aposizioak. Honako honetan, adibidez, erlatibo baten barruan txertatuta zegoen, eta atera egin dugu handik, esaldia traba gutxiagorekin aurreratzen delakoan.

(...) y se imponía una sanción de multa por importe de 2.404,05 euros por haber cometido una infracción administrativa tipificada en el artículo 96.3 apartado a) de la Norma Foral 17/1994, de 25 de noviembre, de Carreteras y Caminos de Gipuzkoa.

Era berean, gainera, 2.404,05 euroko isuna jarri zitzaion 1994ko azaroaren 25eko 17/94 Foru Arauak, Gipuzkoako Errepide eta Bideenak, 96.3.a) artikuluan aurreikusitako arau hauste administratiboa egin zuelako.

Era berean, 2.404,05 euroko isuna jarri zitzaion, egindakoa arau-hauste administratibotzat jotzen duelako 1994ko azaroaren 25eko 17/94 Foru Arauak, Gipuzkoako Errepide eta Bideenak, 96.3.a) artikuluan.

3. Beste honetan, “-k ezarritakoaren arabera” dioen tokian tartekaturik dago aposizioa, eta, bi komarekin eten samarra datorrenez esaldia, ez da jarri berez “arabera”ren ondotik premia-premiazko dena.

La Ley 27/1983, de 25 de noviembre, del Parlamento Vasco, de relaciones entre las instituciones comunes de la Comunidad Autónoma y los órganos forales de los Territorios Históricos establece la competencia exclusiva de éstos en materia de demarcaciones municipales y supramunicipales, que no excedan de los términos del Territorio Histórico.

Eusko Legebiltzarraren azaroaren 25eko 27/1983 Legeak, Autonomi Elkarte Osorako Erakundeen eta Herrialde Historikoetako Foru Erakundeen arteko Harremanei buruzkoak, ezarritakoaren arabera herrialde historikoetako foru erakundeek eskumen osoa dute udalbarrutien eta udalez gaineko barrutien gaian, beren herrialde historikoa gainditzen ez duten bitartean.

Herrialde historikoetako foru erakundeek eskumen osoa dute udalbarrutien eta udalez gaineko barrutien gaian, beren herrialde historikoa gainditzen ez duten bitartean, Eusko Legebiltzarrak 1983ko azaroaren 25ean emandako Autonomi Elkarte Osorako Erakundeen eta Herrialde Historikoetako Foru Erakundeen arteko Harremanei buruzko 27/1983 Legearen arabera.

Herrialde historikoetako foru erakundeek eskumen osoa dute udalbarrutien eta udalez gaineko barrutien gaian, beren herrialde historikoa gainditzen ez duten bitartean, Eusko Legebiltzarraren azaroaren 25eko 27/1983 Legearen arabera —Autonomi Elkarte Osorako Erakundeen eta Herrialde Historikoetako Foru Erakundeen arteko Harremanei buruzko legea—.

Ortotipografiaz

Gogoeta interesgarria egin du Jose Martinez de Sousak Fundacion Español Urgente erakundearen Donde dice... aldizkari elektronikoan. Haren proposamen batzuk euskarara ekarri ditut.

Letra etzana

(1) Bereganatu gabeko atzerriko hitzak idaztean:

Foru Aldundiaren rating-ak, berez, erakundeak behar duen osasun finantzarioa islatzen du.

(2) Argitalpen edo webguneen atalen izenak idaztean:

Web orrian sartu behar duzu, eta Zergen webgunean sakatu eta Inprimakiak ikonoan klik egin…

(3) Testu batean hitz bat aztergai izan edo komentatzean:

Interneten 10.000 aldiz ageri da idazkari judizial, eta 400 bat aldiz epaitegiko idazkari.

(4) Hitz baten esanahia argitzeko hura idaztean:

Ondasun edo kapital batek epe jakin batean ematen duen mozkina esan nahi du errenta hitzak.

Puntuaren eta esaldia ixteko marken uztardura

Esaldi bat itxiera markez amaitzen denean (komatxoak, parentesiak edo kortxeteak), puntua horien barruan edo kanpoan joan daiteke.

(5) Komatxo arteko testua paragrafo hasieran edo puntuaren ondoren hasten bada, itxiera marken barruan kokatzen da puntua:

Gainera, hau ere dio:

“4. Diru laguntza emateko kontuan hartu diren baldintzetan edozein aldaketa gertatuz gero, eta nolanahi ere, oinarri erregulatzaileetan baimendutako kasuez kanpo diru laguntza hauekin batera laguntzarik jasoz gero, diru laguntza emateari buruzko ebazpena aldatua izan daiteke.”

(6) Komatxo arteko testua bi puntuen, komaren edo eten puntuen ondoren (edo batere puntuazio markarik gabe) hasten bada, itxiera marken ondoren kokatzen da puntua:

Laguntzak eskatzen dituztenek hainbat baldintza bete behar dute, besteak beste: “gutxienez argitalpen kostuaren %35 lortzea publizitate gisa”.

Oin-oharren deiak

(7) Ohar deia (zenbaki txiki bat, normalean) puntuazio marketatik kanpo idatziko dira: :

diputatuaren foru agindu bidez;¹²

• Ikus de Sousaren artikulua (4. orrian): "Una visión dela ortotipografía".

"Recurso de súplica" eta "recurso de suplicación"

Banekien legean bi termino zirela "recurso de súplica" eta "recurso de suplicación", baina hala ere galdetu egin diet EHUko Zuzenbideko irakasleei, eta honela azaldu didate:

Bi errekurtso desberdin dira "recurso de súplica" eta "recurso de suplicación" (gure itzulpenean "erregu-errekurtsoa" eta "erregutze-errekurtsoa").

• Erregu-errekurtsoa justizia-auzitegi nagusietako gizarte-arloko salaren aurrean jartzen da, berak (organo judizial berak) emandako probidentzia eta autoen kontra (Lan Arloko Prozeduraren Legea, 185. art.).

• Erregutze-errekurtsoa ere justizia-auzitegi nagusietako gizarte-arloko salaren aurrean jartzen da, baina kasu honetan gizarte-arloko epaitegi baten (beheko organo judizialaren) ebazpenen kontra (Lan Arloko Prozeduraren Legea, 188. art.).

Jakina, esan dezakezue hizkuntzaren aldetik irtenbide kaskarra eman zaiola euskaraz (gaztelaniazkoaren paretsukoa, nik uste). Baina uste dut beharrezko dela jakitea bi errekurtso direla.

Patxi

Sakatu azeleragailua, eta jo ezkerreko lerrotik...

Euskaltzaindiak honako ohar hau atera du Plazaberri agerkari digitalean (46. zenbakia), 2008ko apirilaren 29an:

Hiztegi Batua. E letrako zenbait sarrerari buruzko oharrak eztabaidatzen eta erabakitzen dihardu Euskaltzaindiak eta apirilaren 25eko batzarrean erabaki ziren sarreren artean bada azpimarratzeko erabaki bat, errepideen seinalizazioan izan dezakeen eraginagatik:

• "errei iz. 1 'gurdiaren gurpilek mendi-bideetan egiten dituzten ildoak'. 2 (Autobide eta errepideetakoak adierazteko) h. lerro: A8 autobidean hirugarren lerroa ireki dute".
  
  Beraz, aukera egin du Euskaltzaindiak erabiltzen diren forma bien artean, horietako bat hobetsiz euskara baturako. Hau da: Euskal Herriaren bi aldeetan, Iparraldean eta Hegoaldean, erabiltzen dena aukeratu du, hori baita batasuna egiteko bide egokia. Euskaltzaindiaren ustez, errei hitza anbiguoa gertatzen da, batetik. Bestetik, idazle batzuk aspaldixko hasi ziren egokiagoa eta anitzez ulergarriagoa den lerro hitza erabiltzen.
  Erabaki horren berri ematean, errepideen arlo horretan lerro erabiltzeko deia egin nahi die Euskaltzaindiak errei darabiltenei, eta lerro darabiltenei, berriz, hartan irautekoa, hala egiten jarraitzekoa.

Alegia, nagiren bat topatu du Euskaltzaindiak eskuineko erreitik mantso-mantso doana, sakatu du azeleragailua, ezkerreko lerroan jarri zaio parean, zabaldu du eskuineko leihatila, eta... "Hi, zer ari haiz oraindik 'errei' erabiltzen!". Diot nik.

Patxi

Erakuslea eta letra larriak

Aztergaia:

Horregatik guztiarengatik, ulertzen dugu ez dela Kirol Zuzendaritzaren funtzioa dopinaren inguruan Gipuzkoako Federazioak erabakitzen duenaren legezkotasuna aztertzea, hori beste erakunde batzuen eskumena baita. Hala ere, federazio horrek eskatzen digun iritzia emate aldera, Kirol Zuzendaritzak uste du, esandakoa eta eskura dagoen informazioa oinarri hartuta, eta kontrakorik frogatzen ez den bitartean, Federazioaren jardunbidea zuzena eta zuzenbidez egokia izan dela prozesu honetan.

Gazteleraz, Kirol Zuzendaritza jartzen duen bakoitzean, ESTA DIRECCIÓN DE DEPORTES jartzen du; guk erakuslea kendu egiten dugu, jarriz gero letra xehez idaztera behartzen baitugu geure burua, eta nahiago dugu “kirol zuzendaritza honek” baino, letra larriz idatzi “Kirol Zuzendaritzak”. Gainera, galdetu dugu inoiz ea erakusle hori beharrezkoa den, eta esan digute ezetz. Baina, egia al da hori?

Lehenengo esaldia:

Horregatik guztiarengatik, ulertzen dugu ez dela Kirol Zuzendaritzaren funtzioa dopinaren inguruan Gipuzkoako Federazioak erabakitzen duenaren legezkotasuna aztertzea, hori beste erakunde batzuen eskumena baita.

Egia, ez dirudi “honek” horren beharrik dugunik.

Bigarren esaldia:

Hala ere, federazio horrek eskatzen digun iritzia emate aldera, Kirol Zuzendaritzak uste du, esandakoa eta eskura dagoen informazioa oinarri hartuta, eta kontrakorik frogatzen ez den bitartean, Federazioaren jardunbidea zuzena eta zuzenbidez egokia izan dela prozesu honetan.

Beharbada, egia da “honek” hori ez dela beharrezkoa eta apaintzeko besterik ez duela balio, baina esango nuke ez garela berehala konturatzen “gu” eta “Kirol Zuzendaritza” bera direnik; ala bai?

Inkestatxoa. Aukeratu bat:

a) Kirol Zuzendaritzak
b) kirol zuzendaritza honek
c) Kirol Zuzendaritza honek

Xabier

"Epaitegiko idazkari", "idazkari judizial"

Informazio pixka bat gehiago bildu dut, eta ea denon artean osatzen eta erabakiren bat hartzen dugun. Badakit/badakizue nire ikuspegia ez dela batere inpartziala, eta ulertuko duzuelakoan nago. Idatzi erantzunak. Inkesta jarriko dut eskuineko aldean (jendeak gutxi gorabehera zer iritzi duen jakiteko), eta nik ez dut botorik emango oraingo honetan.

• Interneten 10.000 aldiz ageri da idazkari judizial, eta 400 bat aldiz epaitegiko idazkari. Adibide horietako asko aldizkari ofizialetakoak dira, eta beste asko prentsakoak. Esate baterako: Seiak eta hamar aldera hogeita hamar bat ertzain eta idazkari judiziala sartu dira Belartzako eraikinera, eta lehendabizi kazetari guztiei ateratzeko agindu… Joan den asteartean EAEko lehendakari Kepa Bereziartua Audientzia Nazionalean zela bertan agertu zen Auzitegi Goreneko idazkari judiziala eta… Egia da idazkari judizial aurki daitekeen iturri gehienetan ageri dela epaitegiko idazkari ere. Bizpahiru aldiz ikusten da epaitegi(-)idazkari.

• Ereduzko Prosa Gaur-en 11 aldiz ageri da idazkari judizial eta 4 aldiz epaitegiko idazkari. Hona horietako bat: - Barkatu jauna, epaitegiko idazkaria naiz eta lehen instrukzioa egin behar dut. (Koldo Izagirre: Nik ere Germinal! egin gura nuen aldarri).

• Interneten aurkitutako adibideetatik, niretzat esanguratsua da honako hau: Auzitegi edo epaitegi batean, batetik epailea edo magistratua dago (edo daude); bestetik, idazkari judiziala, funtzionarioak, mediku forentsea... Ezin ditugu alde batera utzi, fiskalak, abokatuak eta prokuradoreak... eta zuzenean egitura honetan parte hartzen ez badute ere, ezta notario, errejistrariak etabar, azken hauen araudiak euskararen erabilera eta ezagutzaren obligazioa dela-eta (arlo honetan ezin dugu hauei buruz gehiegi hitz egin, bestela bukaezinak eta astunak bihurtuko liratekeelako ohar hauek). (Nekane San Miguel: “Euskara Justizia Administrazioan: ohar batzuk”. Senez, 1997ko urtarrila.)

• Kataluniako Termcatek honako fitxa hau eskaintzen du: ca secretari -ària judicial, m i f; es secretario de juzgado, secretario judicial; fr secrétaire du tribunal, secrétaire-greffier; en judicial law clero. Definicions ca: Persona que exerceix la fe pública judicial i auxilia els jutges o els magistrats, i que té la facultat d'ordenar el tràmit i d'elaborar propostes de resolució de les previsions i les interlocutòries. Ohar morfosintaktikoa: bigarren forma "de juzgado" da, ez "del juzgado".
  

• Euskaltermen bi fitxa daude (bat errotulu bati dagokiona), eta bietan idazkari judizial. Gauza bera Eusko Legebiltzarrekoen datu basean ere.
  

• Euskarara itzuli diren legeetan, idazkari judizial erabili da ia erabat. Prozedura Zibilaren Legean (Deustuko Unibertsitatea) 121 aldiz ageri da. Adibidez: Epaileen, magistratuen, idazkari judizialen, fiskalen eta auzitegi zibilen zerbitzupeko langileen abstentzioa. Lege horretan, bi aldiz esaten du gaztelaniaz “Secretario del Juzgado”, eta bietan, jakina :-), “epaitegiko idazkari” itzuli da. Ohar morfosintaktikoa: testuak "del" dio, ez "de" (Termcateko fitxan ageri den bezala). Hala ere, nire iritziz, "secretario del juzgado" dioenean "secretario judicial" esaten ari da.
  

• Botere Judizialaren Legearen 5. eta 6. liburuak itzuli berri dira EHUn (ez da oraindik argitaratu). Testuko lehen hitzak hauek dira: LIBRO V. De los secretarios judiciales y de la oficina judicial. Hona hasierako pasarte pare bat. (435.1) La Oficina judicial es la organización de carácter instrumental que sirve de soporte y apoyo a la actividad jurisdiccional de jueces y tribunales. (438.5) Al frente de cada servicio común procesal constituido en el seno de la Oficina judicial habrá un secretario judicial, de quien dependerán funcionalmente el resto de los secretarios judiciales y el personal destinado en los puestos de trabajo en que se ordene el servicio de que se trate y que, en todo caso, deberá ser suficiente y adecuado a las funciones que tiene asignado el mismo. Uste dut ulertuko duzuela zergatik nioen lehengo egunean niretzat idazkari judizial esatea administrazio-laguntzaile edo gizarte-laguntzaile esatea bezala dela.

Anekdota-puntua 3000 Hiztegiak eskaintzen digu kasu honetan, “epailearen idazkari” ematen baitu ordaintzat.

Kontabilitate Plan Orokorra

2007an onartutako Kontabilitate Plan Orokor berria euskaratzen ari dira bi itzultzaile talde: bata, EHUn (Agustin Erkizia irakaslea tartean dagoela) eta bestea, UZEIn. Elkarrekin harremanetan daude itzultzaile taldeak. Jakin dugunez, hainbat eragozpenekin egin dute topo; adibidez: bi taldeen testuen arteko aldeak, gaztelaniazko bertsioak erreferentzia gisa ingelesezko testua erabili izana (nazioarteko kontabilitate arauak)...

Itzulpen lanean kontabilitate arloa lantzen dutenentzat izan daiteke interesgarria berria, alegia ogasundarrontzat ez ezik, idazkaritza teknikoen itzulgaiekin aritzen zaretenontzat eta batzar nagusitarrontzat ere.

Itzultzaile taldeen asmoa omen da aurten Durangon gida liburu moduko argitalpena azokaratzea.

Itzultzaileak eta trebakuntza

Gogoeta eragin asmoz idatzi du artikulua Edorta Españak Administrazioa euskaraz aldizkariaren azken zenbakian (59). Itzultzaileak hartu ditu hizpide IVAPekoak.

Proposamen ausart(egi)a egiten du: itzultzaileak trebatzaile bihurtzea. Agerian jartzen du, besteak beste, askotan itzultzaileen eskutik osatu dela euskal herri administrazioetan diskurtso administratiboa (itzulpen bidez sortu dira euskarazko testu gehienak).

Proposamenak proposamen, beharrezkoa da itzultzaileok gure lanean pilatutako jakintza beste langile batzuekin partekatzea. Berez, itzulpen lana bera eta alorrez alorreko terminologiaren osaketa, adibidez, gure lana konpartitzeko ohiko moduak ditugu. Horrekin batera, pentsa daiteke urte hauetan sortzen joan garen diskurtso administratiboa langileei ezagutarazteko aukera sortu daitekeela inoiz (ikastaro labur bat, adibidez). Horrelako esperientzia egina du, beste maila batean, Ogasun Departamentuko hainbat teknikarik, gai jakin baten azalpena prestatu eta lankideei emanda.

• Ikus hemen artikulua: Harriak geure teilatuaren kontra?

Gipuzkoa

Bozketa 5-3 doa ("Gipuzkoa osoa" garaile, beraz), baina denok dugu arrazoi, itxuraz. Kontu honen gaineko argi bila, armiarma.com guneko Klasikoak sailean "Gipuzkoa" bilatu eta banan-bana irakurri nituen adibide guztiak, ea zenbat "Gipuzkoa oso" eta zenbat "Gipuzkoa guzti" ageri den. Hori egitean, beste zenbait gauza ikusteko ere aukera izan dut. Hona, bada, zer adibide aurkitu ditudan:

GUZTIA

• Bere jaio-tokian ibai au dan baino ugariagorik, ez det uste arkituko dala Gipuzkoa guztian.

• (…) eta Gipuzkoa guztia arkitzen zala prest Beraren Majestadea serbitzatzeko, azkeneko odol malkoa ixurteraño.

Juan Ignazio Iztueta: Gipuzkoako probintziaren kondaira

• Era berean Gipuzkoa guziari egin diozu, bidez, atsegingarrizko ontarte txit onesbedagarri bat, birjaiotu dituzulako, baserrietako zoko illunetara igesi joanik, azkenengo asnasetan arkitzen ziraden zure sorterriko dantza oniritzi pozkarriak, eta anziña anziñako soñu gogoangarri gozoak.

• (…) baña etzitzaien agertu kontrariorik, Españia guziko gaitasun edo abilidaderik aundienen gordelekua erri aurrenengo ura izan arren.
  

• Fernandoren eranzuera: Ezin gentzake bada, beste gauzarik egin, nik gogoan neukana, zuk dezu itzegin: Utzi bear ditugu, biak berdin berdin; Gipuzkoa guziak ar dezan atsegin.

Juan Ignazio Iztueta: Gipuzkoako dantza gogoangarrien kondaira

• Gipuzkoa guztiko diruakgatik enitzake Oñatiraño jetxiko.

• Gaur Gipuzkoa guztia ementxen da, batari ta besteari ongietorria ematen nabil, eztet zurekin egoteko asti andirik izango, ta entzun zadazu piskatxo batean.

Txomin Agirre: Garoa

• Gipuzkoa guzian eta Naparroan ere berdin jokatu dute.

• Gipuzkoa guzia besoak zabalik zuen zai dago.

Txomin Arruti "Mendi-Lauta": Loretxo

OSOA

• Beragaitik nai izan det, bada, gertaera au ezarri zearo ta zabalki, jakin dezan mundu osoak, Gipuzkoan badirala basoak, iñon ere bezin gozoak.

Juan Ignazio Iztueta: Gipuzkoako probintziaren kondaira

• Jaunak: Biarko eguna, egun gogoangarria izan diteke bai Tolosa eta bai Gipuzkoa osoarentzat ere.

Antonio Maria Labaien: Domenjon de Andia

• Izarraitz eta Urraki mendiak estaltzen duten lurralde pitiña izan ezik, begien aurrean degu Gipuzkoa osoa lilluragarri.

• Baña, nolatan asmatu dezu nungoak geran? - Bai al-da, noski, Gipuzkoa osoan nik ezagutuko ez nukeanik iñor? Nere begininiai noizpait azaldu zaiena, etzaie egundo itzaliko.

Tomas Agirre "Barrensoro": Uztaro

Gainerakoan, Juan Ignazio Iztuetak etengabe darabil "Gipuzkoako mugape guztian" Gipuzkoako probintziaren kondaira liburuan (1847).

Adibide hauen bila nenbilen bitartean, atsegin hartu dut Iztuetaren prosa mamitsuarekin. Ez alferrik Inazio Mujika Iraolak Ez direlako aketsak liburua argitaratu zuen, duela dozena urte inguru, Klasikoak Alberdanian sailean.

Gure blogosfera aldatzen hasiak gara

Itzulpengintza mintegiko blogaren inguruan (bloga, artikulugile taldea...) hainbat aldaketa egiten hasiak gara. Uste dugu merezi duela bloga, beste baliabide batzuekin batera, mintegiko kideon ohiko lan tresna bihurtzea. Asmo horretan, bada, hasiak gara:

• itxura argia eta nabigazio erraza ematen
• artikulugile kopurua gehitzen
• artikuluak atalka antolatzen
• mintegikideon partaidetza sustatzen

Aldaketak aste gutxitan gauzatu nahi ditugu. Horregatik, eta frogako ingurune bat ez dugunez, itxura eta antolaera frogak pantailan ikusiko dituzue. Barkatu enbarazua.

Bestetik, denon ekarpenak ongietorriak dira. Badakizue...

Gipuzkoa osoa / Gipuzkoa guztia

Nola esaten da? Nola da egokienik? Bietara ondo? Nola esango zenukete? Adibide pare bat:

1.
a) Gipuzkoa osoa ezagutzen du.
b) Gipuzkoa guztia ezagutzen du.

2.
a) Gipuzkoa osoan eskaintzen ditu zerbitzuak.
b) Gipuzkoa guztian eskaintzen ditu zerbitzuak.

Usuario solicitante (eta +)

Usuario solicitante

Zerbitzu bat eskatu eta erabiliko duena omen da "usuario solicitante". Euskaraz honela ikusi dut Googlen (Elenako kontsultategia ez dabilkit ondo; zuei bai?): erabiltzaile-eskatzaile.

Beste modu batzuk ere izan litezke: eskatzen duen erabiltzaile, eskatzaile den erabiltzaile... Beste irtenbideren bat bururatzen al zaizue?

Listado resumen

Laburpen zerrenda, zerrenda laburtzaile... Zerrenda nahikoa ote? Noizbait eman baduzue, nola egin duzue?

Nire ustez, bi kasu hauetatik harago, merezi du noizbait honelako hitz bikoteak aztertzea mintegiko saio batean.

Epeekin bueltaka (II)

Jatorrizkoa eta itzulpenak

(jatorrizkoa) aitorpena aurkeztu den hiruhilekoa amaitu ondorengo lehendabiziko hogeita bost egun naturalen barruan

(Mikelen itzulpena) dentro de los primeros veiniticinco días naturales posteriores a la finalización del trimestre en que se presenta la declaración

(Gotzonen iztulpena) dentro de los primeros veinticinco días naturales una vez finalizado el trimestre en que se presente la declaración, edo ...el trimestre de presentación de la declaración.

(Patxiren itzulpena) (…) naturales siguientes a la finalización del (…)

Behin jasotako erantzunak alderatuta, hainbat ondorio praktiko atera daitezke epeen aipamenari dagokionez.

(...) aitorpena aurkeztu den hiruhilekoa (...)

(Jatorrizkoa) trimestre en que se ha presentado la declaración

(Mikel) trimestre en que se presenta la declaración

(Gotzon 1) trimestre en que se presente la declaración

(Gotzon 2) trimestre de presentación de la declaración

(Patxi) trimestre en que se presenta la declaración

Ondorioak:

• nahiz eta gaztelaniaz nominalizazioaren aldeko joera izan, aditza ere erabilgarri gertatzen da

• indikatiboa eta subjuntiboa tartekatu daitezke honelako kasuetan

• aspektu burutua eta burutu gabea tartekatu daitezke

(...) amaitu ondorengo (...)

(Jatorrizkoa) siguientes a aquél en que finaliza

(Mikel) posteriores a la finalización

(Gotzon) una vez finalizado

(Patxi) siguientes a la finalización

Ondorioak:

• gaztelaniaz are formula errazagoa erabil daiteke oraindik, jatorrizko testuan ez bezala

• nahiz eta gaztelaniaz nominalizazioaren aldeko joera izan, aditza ere erabilgarri gertatzen da

• siguientes nahiz posteriores egoki suertatzen dira.

Epeekin bueltaka (I)

Lehengo batean, aitorpen batzuk aurkezteko epea euskaraz nola eman aztertu genuen Ogasunean. Kontua zen jatorrizko testuaren idazkera (gaztelaniazkoa) lausotu samarra zela eta, euskaraz idazkera argi(ago)a sortu nahian, gaztelaniazkoari buelta ematen hasi ginela. Uste dut azkenean euskarazko idazkera argiago atera zitzaigula.

Hona euskarazko itzulpena: aitorpena aurkeztu den hiruhilekoa amaitu ondorengo lehendabiziko hogeita bost egun naturalen barruan

Hona galdera: Nola emango zenukete gaztelaniaz? Erantzutea eskertzen dizuet.

Direktiba?

Joan den urtarrilean aztergai berria (?) ekarri zuen Itzulek: "directiva". Eta gure mintegian aurrez hartutako erabakia zalantzan jarri du horrek.

Gaia aztertzean, Alfontso Mujikak mezu batean gogora ekarri zuen zer erabaki zuen Euskaltzaindiak Hiztegi Batuaren bigarren itzulian: direktiba. Gainera, Elhuyarrekoek (Patxik ere bai?) direktiba erabiltzen dutela esan du Alfontsok, nahiz eta sareko hiztegian zuzentarau jasota agertu.

Zuzentarau terminoaren bidea hartua genuen orain arte mintegian, ustez. Hori dela eta, geure buruari galdera egin beharrean gaudelakoan nago: zuzentarau ala direktiba?

Nire ustez, egokiena momentuz orain arteko bideari (zuzentarau) jarraitzea dela pentsatzen dut. Zabaldu samar dago administrazio arloan, eta oraindik ez dakigu direktiba hitzak zer bide egingo duen.

Mintegikideon iritzia jakitea interesgarria iznago litzateke. Agian, hik ere, Patxi, zerbait argitu dezakek, Zuzenbide Fakultatean aritua haiz eta.

---
Mikel

Gegiegi ez da ona

 

 

Osakidetzak alde egin du langileen lan baldintzak hobetzeko (Berria, 7. or.), baina azken gomendioa eman digu ospa egin aurretik, odol gehiago ez emateko, alegia, "Nazioarteak gomendatu baino odol gehiago ematen delako Euskal Herrian" (Berria, 2. or.).

Batzar Nagusien glosarioa

Gipuzkoako Batzar Nagusiek beren termino glosarioa jasota daukate weborrian. Dirudienez, beren ohiko jardueran erabiltzen diren terminoak sartuta dauzkate: barne-eraentzako batzordeak, bilkura-aldia, boto haztatua...

Ziur asko, erreferentzia praktiko bat izango da Aldundian hizkuntz alorrean ari garenontzat (itzultzaileak, itzultzaile laguntzaileak, trebatzaileak).

• Batzar Nagusien glosarioa
  

Últimas plazas

Lagun batek galdetu dit: nola esan euskaraz "últimas plazas" (ikastaro baterako izena emateko, adibidez), karteltxo batean jartzeko.

"Azken plazak" jarrita inor ez litzateke eskandalizatuko, nik uste ('plaza'ren adiera hori ere nahiko normal dabilela uste dut). "Azken tokiak" jarrita ere ulertuko genuke, nik uste. Baina gero ohartu naiz gaztelaniazko izen-sintagma (indeterminatu) hori, funtsean, esaldi bat dela, Juan Garziak bere saioan azaldu zigun bezala. Alegia, ez dela "Las últimas plazas", baizik honelatsuko esaldi bat:

a) Quedan (unas) pocas plazas
b) Quedan algunas plazas
c) Aún hay plazas
d) ...

Orduan, seguruenik merezi du bide hauetatik bilatzea mezu horren ordaina:

a) Plaza/toki batzuk gelditzen dira.
b) Plaza/toki gutxi gelditzen dira.
c) Plaza/toki batzuk badira (oraindik).
d) Hamar (edo x) toki badira oraindik.
e) Hamar (ikasle)rentzako tokia/aukera gelditzen da.
f) ...

Zer iruditzen zaizue? Interes handia dut puntu honetan zer iritzi duzuen eta zer formulazio aukeratuko zenuketen jakiteko. Mila esker.

Patxi

Euskaltzaindiaren arauak

Euskaltzaindiak bere arau eta erabakiak libre eskuratzeko moduan jarri ditu: banaketa elektronikoa egingo du aurrerantzean (e-AEB sistema). Beraz, norberak eskatuz gero ordenagailuan jaso dezake arau eta erabaki berriak edo zaharren eguneratzea.

Arau-erabakiak ZIP artxibo batean jaitsi daitezke, eta ordenagailuan instalatu. Horretarako, ikus Euskaltzaindiak emandako argibideak.

Gainera, arau mailako erabakia onartzen denean, posta elektronikoz harpidedun guztiei horren berri emango dieteeta arau berria edota e-AEBren artxibo berria jaitsi ahal izango dituzte lotura batean sakatuta. Harpidedun egiteko bidea e-AEB zerbitzuan bertan ematen da (ikus argibideak).

Sistema berriari esker, arauak doan jaso eta ordenagailuko karpeta batean gorde ahal dira.

Umezurtz

Nicolas Sarkozy eta Carla Bruni abeslaria, haren seme Aurelien erdian dutela, asteburuan, Petran (Jordania) idatzi du Berriak. Norena da Aurelien?

Itzulpena eta kontraitzulpena

Begira ze istorioa atera duen Jozulinek bere blogean. Egiazkoa? Baiezkoan nago ni.

Patxi

Azalpen elebidun erreal/irrealak

Urte berri on denoi!

Ez dakit, ordu honetan, Errealak presidente berria duen edo ez (baiezkoan nago). Presidente-hautaketarako batzarrean egin duten eta nik irratiz entzun dudan azalpen elebidunean aurkitu dut mezutxo hau idazteko arrazoia.

Gaztelania eta euskara tartekatzen ari zen aurkezlea. Nik zatitxo bat entzun dut. Halako batean, orain jarriko dudan informazioa gaztelaniaz eman ondoren, euskaraz ekin dio:

Komunak eta taberna ere leku berdinetik irtenda daude. Taberna batzar /// osoan zehar irekita egongo da.

Letra lodiz dagoena dut aztergai, eta hiru zehar-marrek eten handi bat adierazten dute: esaldi hori halako eran esan du non baitzirudien "taberna-batzar" hitz elkartua zela eta gero eten handi bat zetorrela.

Ez naiz akats bat ez barkatzeko bezain petrala, eta isil-isilik nengoke horixe bakarrik sentitu banu arrotz. Baina ez: gaztelaniazko azalpena erabat erreal eta benetako sentitzen nuen bezala, euskarazkoa ez nuen natural sentitzen, eta puntu horretan bederen aski irreal gertatu zait. Neure artean pentsatu dut: "Ez dirudi hain zaila, bada, esaldi hori euskaldun batek egiazki komunikatzen denean esango lukeen bezalatsu esatea". Nire iritzian, honelatsu:

• Taberna irekita egongo da batzar osoan (?).
• Taberna irekita egongo da batzarrak irauten duen bitartean.

Zer diozue?

Oharrak: 1.- Dudarik gabe, "toki beretik irtenda" esango genuke, eta ez "toki berdinetik irtenda". 2.- Ez zait batere naturala gertatzen "batzar osoan (irekita egon)"; ez eta "batzar guztian" ere.

Urte berri on berriz ere.

Patxi