Zer dugun mendetasuneko pertsonaren kontra

Gaur goizean, gizon bat jarri da zutik, eta besoak astinduz zera esan du: mendetasuneko pertsona ez dugu onartuko, ezta?

Orduan hasi gara bueltaka haren inguruan geundenok eta, hizketa eta hizketa, zehaztu egin dugu zer dugun mendekotasuneko pertsonaren kontra.

Adibidetxo batekin azalduko dut nire iritzia eta kontrako batua, orain arteko emaitza 8 alde eta 2 kontra uzten duena:

Bizar luzea duen pertsona bizar luzeko pertsona da (baita bizar luzea ere, baina hemen ez zaigu sinekdokea inporta), baina bizarra duen pertsona ez da bizarreko pertsona (hitzeko pertsona salbuspena dela iruditzen zait, hizduna beharko luke), bizardun pertsona edo pertsona bizarduna baizik. Ildo horretan, mendetasun handia duen pertsona mendetasun handiko pertsona izango da, baina mendetasuna duen pertsona ez da mendetasuneko pertsona izango, baizik eta mendetasundun pertsona edo pertsona mendetasunduna.

Baina, merezi al du mendetasundun pertsona bezalakoetan sartzea, mendeko pertsona edukita?

Besoak astinduz hitz egin duen gizonak eta biok ez dugu uste. Izan ere, pertsona libreak ez dio bere buruari askatasundun pertsona esaten (askatasuneko pertsona ere ez, jakina).

Xabier

Foru arauaren izenaz

Joan den ostegunean aztertzeko astirik izan ez genuenez, ea saio-arteko denboran zerbait egiten dugun. Foru arau baten izena da kontua, eta bi bertsio mahai gainean ( A eta B deitu diet, denboraren hurrenkeran).

??/2006 Norma Foral de convalidación del Decreto Foral-Norma de Urgencia Fiscal 2/2006, de 23 de mayo, por el que se adapta el Decreto Foral 102/1992, de 29 de diciembre, de adaptación de la Ley del Impuesto sobre el Valor Añadido, a las modificaciones introducidas en las Leyes 3/2006, 4/2006 y 6/2006 con relación al referido Impuesto	A. ??/2006 FORU ARAUA, maiatzaren 23ko ZERGA ALORREKO PRESAZKO 1/2006 FORU DEKRETU ARAUA, Balio Erantsiaren gaineko Zergaren Legea egokitzeari buruzko abenduaren 29ko 102/1992 Foru Dekretua 3/2006, 4/2006 eta 6/2006 Legeek zerga horretan sartutako aldaketetara moldatzekoa, balioztatzen duena.
	B. ??/2006 Foru Araua, Zerga Alorreko Presazko 2/2006 Foru Dekretu Araua balioztatzen duena (2/2006 Foru Dekretu Araua, maiatzaren 23koa, Balio Erantsiaren gaineko Zergaren Legea egokitzen duen Foru Dekretua —102/1992 Foru Dekretua, abenduaren 29koa— 3/2006, 4/2006 eta 6/2006 Legeek zerga horretan sartutako aldaketetara moldatzekoa)

Uste dut interesgarria dela kontu honetaz hitz egitea. Beharbada, halakoetarako molde finkatu samarra izango da A, bere garaian eman zitzaion izena alegia, baina nik ez dakit seguru. Aukeran, aposizio hori astun gertatzen da:

X araua, Y, [Z moldatzekoa], balioztatzen duena

Y balioztatzen duena horren barruko aposizioak (Y horren azalpenak) korapilatu egiten du dena. Konponbide errazik ez dago, nik dakidala. Saia gintezke bi bidetatik: bat (B), Aitziberrek probatu duena; bestea (C), zein erabiltzea. Hemen jarriko dut C bertsio bat (beste gauza batzuk ere baditu hitz egitekoak: -ena aposizio bat, -en arabera aditzaren eskuinetik komarik gabe...).

??/2006 Norma Foral de convalidación del Decreto Foral-Norma de Urgencia Fiscal 2/2006, de 23 de mayo, por el que se adapta el Decreto Foral 102/1992, de 29 de diciembre, de adaptación de la Ley del Impuesto sobre el Valor Añadido, a las modificaciones introducidas en las Leyes 3/2006, 4/2006 y 6/2006 con relación al referido Impuesto

C. ??/2006 FORU ARAUA, zein(ar)en bitartez balioztatzen baita maiatzaren 23ko ZERGA ALORREKO PRESAZKO 1/2006 FORU DEKRETU ARAUA, Balio Erantsiaren gaineko Zergaren Legea egokitzeari buruzko abenduaren 29ko 102/1992 Foru Dekretua moldatzen duena 3/2006, 4/2006 eta 6/2006 Legeek zerga horretan sartutako aldaketen arabera.

B bertsioan, nabaria da elementuak mailakatzeko ahalegina; horretarako, parentesiak eta marrak erabili dira. Nik dakidala, administrazioko idazlariek ez dute batere gustuko baliabide horietara jotzea, baina jendeak esan beza.

Gogoratuko duzue 2005eko azaroan gai honekin zerikusia duten pasarte batzuk aztertu genituela. Hiru testuetatik lehena hartu eta bigarren bertsio bat egin genuen zein erabiliz eta beste aldaketa batzuk sartuz. Probatzeagatik egin genuen hori, gehienbat; lehenbiziko bertsioa ere nahiko egoki gelditzen da kasu honetan, esaldiak banatuta, horretarako aukera ematen duenez.

RESUELVE Desestimar el Recurso de Alzada interpuesto por AAAAAA BBBBBBB, S.A., confirmando la Resolución del Director General de Gestión y Planificación 1.158-C/2005, de fecha 10 de mayo de 2005, por la que se requería la realización de obras de desvío y recogida de aguas de su parcela, así como limpiar los caños y reponer la rejilla en la carretera GI-3071, p.k. 1,900, en Altzo, y se imponía una sanción de multa por importe de 2.404,05 euros por haber cometido una infracción administrativa tipificada en el artículo 96.3 apartado a) de la Norma Foral 17/1994, de 25 de noviembre, de Carreteras y Caminos de Gipuzkoa.

EBATZI DU Ezestea Aaaaaa Bbbbbb SA enpresak jarritako errekurtsoa eta berrestea Kudeaketa eta Plangintzako zuzendari nagusiak 2005eko maiatzaren 10en emandako 1.158/2005 Ebazpena. Ebazpen hartan interesatuari eskatu zitzaion Altzon, GI-3071 errepideko 1,900 k.p.an, bere lurzatiko ura bildu eta bideratzeko, errepidera iritsi ez zedin, eta aldi berean, kainuak garbitu eta saretxoa ostera jartzeko. Era berean, gainera, 2.404,05 euroko isuna jarri zitzaion 1994ko azaroaren 25eko 17/94 Foru Arauak, Gipuzkoako Errepide eta Bideenak, 96.3.a) artikuluan aurreikusitako arau hauste administratiboa egin zuelako.

Ezestea Aaaaaa Bbbbbb SA enpresak jarritako errekurtsoa eta, beraz, berrestea haren xede den Kudeaketa eta Plangintzako zuzendari nagusiak 2005eko maiatzaren 10en emandako 1.158/2005 Ebazpena, zeinaren bidez interesatuari, alde batetik, eskatu zitzaion bere lurzatiko ura bildu eta bideratzeko Altzon, GI-3071 errepideko 1,900 k.p.an, errepidera iritsi ez zedin, bai eta kainuak garbitu eta saretxoa ostera jartzeko ere, eta, bestetik, 2.404,05 euroko isuna jarri zitzaion, egindakoa arau hauste administratibotzat jotzen duelako 1994ko azaroaren 25eko 17/94 Foru Arauak, Gipuzkoako Errepide eta Bideenak, 96.3.a) artikuluan.

Dekretuaren kasuan, nik neuk ez nuke aukerarik baztertuko, printzipioz. Uste dut gai honi zuku pixka bat atera behar diogula, eta bloga bera aski bide egokia dela horretarako. Amua botata dago, eta ura pixka bat uhertzen hasi naiz ni, ea aingirak mugitzen diren…

Patxi

Mendetasuneko pertsona

 

    Lehenik eta behin, eskerrak eman behar dizkiogu Patxiri hartu duen lanarengatik. Benetan estimatzen diogu ahalegina.

 

    Harira etorriz, badirudi tunelaren amaieran argia egiten hasia dela. "Mendetasun" terminoa proposatzen du Patxik, eta ez "Menpekotasun/Mendekotasun" edo "menpeko/mendeko pertsona". Gainera, interneten hainbat adibide aurkitu dituela dio, egokiak, nire ustez, lehen begiratuan. 

 

    Buelta gehiagorik eman gabe, eta kontrako iritzirik ez badago, horixe hartuko dugu bai gure oraingo testurako eta bai hemendik aurrerakoetarako. Hori bai, irizpideak bateratze aldera, komeniko litzateke beste departamentuetako testuetan ere, ahal dela, berdin jokatzea.

 

    Berriz ere, mila esker Patxi.

     Juan Mari

"Mendetasuneko pertsona": adibideak

“Mendetasun” eta “mendetasuneko pertsona” aurkitu ditut testu batzuetan Interneten. Besteak beste, erakunde arteko lankidetza hitzarmen baten testuan.

1. Lankidetza-Hitzarmena, Eusko Jaurlaritzaren, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako Foru Aldundien eta Euskal Udalen Elkartea-EUDELen artekoa, Euskal Herriko Autonomia Erkidegoan atentzio soziosanitarioa garatzeko. (Bizkaiko Batzar Nagusien aldizkari ofíciala, 2002.eko urriak 10. Dokumentu osoa: http://www.jjggbizkaia.net/Boletin/B/9/06/Bix82a.pdf).

Tercera.- Estrategias. . Para la consecución de estos objetivos las partes promoverán las siguientes estrategias: • Creación de una estructura organizativa que sirva de encuentro entre las instituciones competentes. • Mejora del conocimiento, cuantitativo y cualitativo, de las necesidades de los diferentes colectivos en situación o riesgo de desprotección, estableciendo unos procedimientos de valoración de la dependencia y un sistema fiable de información aplicables en toda la Comunidad Autónoma y sirvan de base para una planificación y una gestión de la atención sociosanitaria homogénea y coherente en los tres Territorios. • Planificación y desarrollo de los recursos alternativos a la institucionalización diversificando los recursos para adaptarlos a las necesidades individuales de las personas dependientes. • Redimensionamiento y adecuación de los centros asistenciales actuales a los nuevos modelos de intervención así como su crecimiento acorde con las necesidades reales de los diferentes colectivos. • Desarrollo de los servicios de apoyo a los cuidadores tanto de carácter formal como informal. • Potenciación de los servicios de reinserción social y laboral como forma de normalización de la vida de las personas dependientes.

Hirugarrena.- Estrategiak. Helburu horiek lortzeko, alderdiek promobituko dituzten estrategiak hauexek dira: • Instituzio konpetenteak biltzeko balio izango duen egitura eratzaile bat sortzea. • Arrisku-egoerako edo babesik gabeko kolektibo ezberdinen beharrizanak zenbat eta zeintzuk diren hobeto ezagutzea, mendetasuna baloratzeko prozedurak eta Erkidego osoan aplikagarri izango den informazio-sistema fidagarria ezarriz; izan ere, prozedura eta informaziosistema horiek oinarri izango dira hiru Lurraldeetan atentzio soziosanitarioaren planifikazioa eta kudeaketa homogeneoa eta koherentea egiteko. • Instituzioetatik kanpo aukerako baliabideak planifikatzea eta garatzea; baliabideak bereiztuta, mendetasuneko pertsona bakoitzaren beharrizanetara egokitu ahal izango dira. • Gaur eguneko asistentzia-zentroen dimentsioa berriz neurtzea, eta zentrook interbentzio-eredu berrietara egokitzea. Bestalde, zentroen haziera kolektibo ezberdinek benetan dituzten beharrizanen araberakoa izan dadila zainduko da. • Izaera formaleko zein informaleko zaintzaileen laguntzazerbitzuak garatzea. • Gizartean eta lanean berrinsertatzeko zerbitzuak indartzea, mendetasuneko pertsonen bizimodua normalizatzeko helburuaz.

2. “Mendetasuneko eta mendetasun handiko pertsonak” agertzen da hemen ere: http://www.arrasate-mondragon.org/Udala/Aurrekontua2003/Iturbide.doc

Patxi

Mendetasuneko pertsonak

Testu hau Ezintasun mailak izenekoaren jarraipena da. Osteguneko saioan, ikusi genuen hitz zehatz bat behar dugula "dependencia" kontzeptua adierazteko ("Ley de dependencia" eta abar adierazi beharra dago: Itzul-en behin galdetu zen, eta inork erantzunik eman ez!). Ikusi genuen, orobat, hitz horrek ezintasun eta ez-gaitasun hitzez bestelakoa izan beharko duela. Aipatu genituen "laguntza beharra", "besteren beharra" eta abar, baina ordainik beteena mendekotasun dela atera genuen ondorio (menpeko ere badago Hiztegi Batuan, eta mendeko-ren sinonimoa dela dio, baina eratorririk bat bera ere ez dute sartu, eta bai aldiz mendeko-renak, eta hortik ondoriozta daiteke erro hori hobesten dela). Horrekin batera, mendetasun ere badagoela ikusi genuen, esanahi berarekin.

Hortik aurrera, beste bi kontu daude erabakitzeko: lehena, mende(ko)tasun sustantiboa hartu ondoren, zer adjektibo edo izenlagun hartu "persona dependiente" adierazteko; bigarrena, graduazioa nola adierazi.

Lehenbiziko kontuari dagokiola, "mendeko pertsona" beste irtenbide askorik ez genuen ikusi, nahiz ez inoren gustuko izan (ezin saihestuzkoa baita hori irakurri edo entzutean 'norbaitek mendean daukana' dela pentsatzea).

Graduazioarena, berriz, erraz samar erabaki genuen: "txikia", "ertaina" eta "handia". Ez diogu horrekin parez pare jarraitzen gaztelaniari ("moderada" / "severa" / "grande"), baina egoki deritzogu horrela jokatzeari, arrazoi bat baino gehiagorengatik: mailak erlatiboak dira beti, hiru mailako eskalak ez ezik laukoak eta bostekoak ere izaten dira, eskalaren arabera gradu ezberdina adieraz dezake hitz berak, ez da begi-bistakoa "grande" larriagoa dela "severo" baino...).

Azken ordukoa: Zer iruditzen zaizue, "mendeko pertsona" horrek sortzen digun deserosotasuna saihestearren, Hiztegi Batuko mendetasun hartzea (nahi duenak mendekotasun ere erabiliko du), hortik "mendetasuneko pertsona" ('mendetasunean den pertsona') sortzea, eta (hauetan ez dirudi arazorik dagoenik) "mendetasun txikiko pertsona", "mendetasun ertaineko pertsona" eta "mendetasun handiko pertsona" esatea? Eman iritzia, edo, nahi baduzue, esan BAI edo EZ, bozketa bat izango balitz bezala. Seguruenik Mikelek eta Juan Marik eskertu egingo digute.

Patxi

Pertsonen ezintasun mailak

Foru arau proiektu bat euskaratzen ari naizen honetan, pertsona ezinduen mailaketa aipatzen da: "dependencia moderada", "dependencia severa" eta "gran dependencia". Gizarte zerbitzuen gaietan aritu zaretenok, nola eman dituzue termino horiek euskaraz? Erantzuna azkar badator, hobe (barkatu arinkeria). Eskerrik asko.

 

---

Mikel