Jaun Garzia 16an

Esan bezala, Jaun (Juan) Garzia izango dugu mintegian azaroaren 15ean (azken ordukoa: 16an, ostiralarekin; hau ikusten duenak, zabal beza mezua). Gogo onez hartu zuen gonbita, zenbatsu izango ginen galdetu zuen, eta foro egokia iruditu zitzaion oso. Testuak hautatzeaz gain, pentsatu behar genuke, nire ustez, aski egun berezia izango dela hori, eta ondo aprobetxatu beharrekoa. Niretzat, behintzat, halaxe da.

Idazle eta itzultzaile beldurgarria da, nire eta askoren iritziz, Juan Garzia. Ez inor beldurtzen duelako (bueno, hori ere bai tarteka...), baizik ahalmen ikaragarrikoa delako. Bere garaian Txirritaren bertsoak aztertzetik, Shakespeareren sonetoak itzultzera ere ailegatu dena, bi txikikeria aipatzeagatik. Borgesen Ipuin hautatuak eta Juan Rulforen Pedro Páramo itzuli dituena, beste bi txikikeria aipatzeagatik. Bestalde, batzuon bibliarik irakurriena, bestelako katiximei uko egiten ez badiegu ere, Juan Garziaren Joskera lantegi izango da (ohartxo bat, bidenabar: ez dira bat edo bi izango oraindik ere izenburu horrek "joskera lantegia" esan nahi duela uste dutenak).

Joskera dugu lantegi, eta Juan Garzia akuilatzaile. Prest egon beharko dugu eztenkadaren bat edo beste jasotzeko, baina sinesten dugu akupunturan, ezta?

Patxi Petrirena

Nora sartu, nor sartu?

Nahasi samarrik ibili gara «Ley 11/2007, de 22 de junio, de acceso electrónico de los ciudadanos a los servicios públicos» euskaraz emateko garaian. ItzuL zerrendan 2007ko urriaren 22an egin zuten galdera baten erantzun bila hasita ohartu naiz gure nahasmenaz. eLenan galdetuta, hiru modutan aurkitu dut emana:

Ley 11/2007, de 22 de junio, de acceso electrónico de los ciudadanos a los servicios públicos

(1) Herritarrak zerbitzu publikoetan elektronikoki sartzeari buruzko Legea
2007-10-17

(2) 2007ko ekainaren 22ko 22/2007 Legea, herritarrek zerbitzu publikoetan sartzeko bide elektronikoak erabiltzeari buruzkoa
2007-09-06 

(3) 2007ko ekainaren 22ko 11/2007 Legea, herritarrek zerbitzu publikoetara baliabide elektroniko bidez jotzeari buruzkoa
2007-09-06

Aurretik, legea onartu baino lehenagoko proiektua ere zenbait aldiz aipatua agertzen da, bi eratan:

Proyecto de Ley de Acceso Electrónico de los Ciudadanos a las Administraciones Públicas

(4) Lege Proiektua, Herri Administrazioetarako herritarren sarbide elektronikoari buruzkoa
2007-05-08

(5) Herri Administrazioetarako herritarren sarbide elektronikoaren Lege Proiektua
2007-05-08

(6) Lege Proiektua, Herri Administrazioetarako herritarren sarbide elektronikoari buruzkoa
2007-04-04

(7) Herri Administrazioetarako herritarren sarbide elektronikoaren Lege Proiektua
2007-04-04

Gainera, lege proiektuak aipamen laburtua ere izan zuen, antza, eta hor beste adiera bat eman genuen, bitan, akats tipografiko eta guzti (itzulpen memoriaren iruzurtxoen lekuko garbia):

Proyecto de Ley de Acceso Electrónico

(9) Sarbide Eletronikoaren Lege Proiektua
2007-05-08

(10) Sarbide Eletronikoaren Lege Proiektua
2007-04-04

Acceso electrónico...

Badirudi hor adostasun handi samarra daukagula, baita adjektibo erreferentziala erabiltzeko ere. Oro har, «acceso»-ren kasuan hiztegi gehienek (Zehazki, Euskalterm, Elhuyar, 3000) «sartu» edo «sarbide»-tik jotzen dute. Beraz... «sarbide elektroniko» ontzat jo genezakeela iruditzen zait.

Bildutako (1) itzulpenean (kronologiaren arabera, berriena da bera) «elektronikoki sartzea» ageri da, baina ez zait iruditzen horrek ezer konpontzen duenik. Esanahiaren aldetik, zalantzakoa da zer ote den «elektronikoki» inora sartzea. Ez dakit, «umilki», «ausarki» edo, muturreraino joanda, «tentelki» sartzea uler daiteke, baina «elektronikoki»?

...de los ciudadanos a los servicios públicos

Oraingoz badugu «sarbide elektronikoa». Erabaki beharko dugu nora(koa) den sarbide hori: «a los servicios públicos». Beraz, «zerbitzu publikoetara sarbide elektronikoa», edo, bestela, «herri zerbitzuetara sarbide elektronikoa».

Ez zait iruditzen (5) itzulpenean «servicios públicos» behar bezala jasotzen denik, «Herri Administrazioetarako [...] sarbide elektronikoa» esaten baitu. Ez da herri administrazioetara sartzea, baizik haien zerbitzuetara.

Alabaina, kontuan izan behar dugu koska bat gelditzen zaigula oraindik gainditzeko: «...de los ciudadanos...», alegia. Izan ere, orain arteko josi dugun «zerbitzu publikoetara sarbide elektronikoa» kolokan gelditzen da «herritarren» tartean ipini nonbait behar dugularik. Bi irtenbide ditugula bururatzen zait:

(12) «herritarren zerbitzu publikoetarako sarbide elektronikoa»
(13) «zerbitzu publikoetara herritarren sarbide elektronikoa»
(14) «zerbitzu publikoetarako herritarren sarbide elektronikoa»

Oroituko zaretenez, ItzuLeko eztabaidan Joxe Mari Berasategik (12) aukera aldeztu zuen, esanez hauxe:

 «Testuinguruak argi uzten du, nire ustez, ez dela [herritarren zerbitzu publikoetarako] [sarbide elektronikoa], [herritarren] [zerbitzu publikoetarako sarbide elektronikoa] baizik.»

Bestalde, (13) kasuan argudiatu liteke lotura bat eskas dela, «...publikoetara herritarren sarbide...» hori ez baita guztiz ziurra.

Alabaina, (14) aukerak badu [zerbitzu publikoetarako herritarren] [sarbide elektronikoa] ulertzeko arriskurik, (13) kasuaren antzera. Gauza harrigarria: lege proiektu izan zen garaian, (14) bidea hartu genuen, eredu horretara lerratzen baitira aho batez (4), (5), (6) eta (7).

«Noren norako sarbidea» ala «nor nora sartu»

Beharbada hortxe dago behaztopa harria: nominalizazio bat dago ezkutuan, «acceder –> acceso» ohiko ereduaren araberakoa, eta hor korapilatzen zaizkigu kontuak.

Beraz, «herritarren zerbitzu publikoetarako sarbidea» (noren norako sarbidea) ordez, «herritarrak zerbitzu publikoetara sartzea» (nor nora sartu) hartu behar genuke abiapuntutzat. Berriro ere, harriturik diot: proiektua lege izan zenez geroztik, «nor nora sartu» ereduaren arabera jokatu dugu, narras antzean bada ere; ikusi (1), (2) eta (3).

Horrela, nik gisa honetako izendapena proposatzen dut:

(15) 2007ko ekainaren 22ko 11/(20)07 Legea, herritarrak zerbitzu publikoetara bide elektronikoz sartzeari buruzkoa

Bide batez, esan dezadan (2) itzulpeneko ergatiboak, «herritarrek» alegia, betiko zalantzaren ispilu dela: «herritarrak sartu», baina «herritarrek erabili»; alegia, esaldi bakarrean subjektu bera aditz intrantsitibo eta trantsitibo banarentzat... Halaber, (3) itzulpenak ez dut uste behar bezala jasotzen duen «acceder» zentzua, «halakora jotzea» esanda.

Gotzon Egia

Ente o no ente, Letra Potente

3. artikulua.– Euskararen Aholku Batzordearen Batzorde Osoaren osaera.
1.– Honako hauek osatuko dute Euskararen Aholku Batzordearen Batzorde Osoa:
(...)
e) Euskal Irrati Telebista erakundeko zuzendari nagusia edo hark izendatutako ordezkaria, erakunde horretako nahiz atxikita duen sozietate publikoren bateko zuzendari izaera izan beharko duela.

e) El Director o la Directora General del ente Euskal Irrati Telebista / Radio Televisión Vasca, o persona con condición formal de directivo del Ente o de cualquiera de sus Sociedades Públicas dependientes que a tal efecto designe.

176/2007 DEKRETUA, urriaren 16koa, Euskararen Aholku Batzordeari buruzkoa.

Zernahi nolanahi. Gaztelaniazko testuaz ari naiz, lehenik eta behin. Ederki gaude burujabe izateko, besteren txarrena ontzat hartzen eta are hobetzen badugu.

- Nola justifikatu maiuskulen erabilera hori? Eskuzabal izanda, utz ditzagun alde batera "Director" eta "Directora" (ez dagokie maiuskula, baina Alkate eta halakoetan neurri batean irits naiteke ulertzera, kargua bera nolabait erakunde bada). Baina "cualquiera de sus Sociedades Públicas dependientes"? Eta "directivo del Ente"? Benetan jasanezina da, eramanezina. "Destina un alto porcentaje de su presupuesto al Ente". Amen.

- "que a tal efecto designe". ¿Quién designa, el ente o su director o directora? ¡Bah, qué más da! ¿Qué designa? Quizás designe "cualquiera de sus Sociedades Públicas dependientes".

- "El Director o la Directora (...) o persona que designe (...)". Supongo que será "la persona que designe".

- Hori ikusita, euskarazko testua zoragarri hasten da. "Euskal Irrati Telebista erakundeko zuzendari nagusia edo hark izendatutako ordezkaria". Gerokoa ez dago hain fin: "erakunde horretako nahiz (--> edo) atxikita duen sozietate publikoren bateko zuzendari izaera izan beharko duela". Uste dut "erakunde horretako edo erakunde horren mendeko sozietate publiko bateko zuzendaritzako kidea izan beharko du ordezkari horrek" jarri beharko litzatekeela, eta bi esaldien tartean puntu eta koma. Eta "condición formal de"? Nire iritziz, lastoa.

Patxi

Froga: irudiak sartzea

Azken mintegi saioan Gotzonek galdetu zuen blogean irudirik sartu ote zitekeen. Froga moduan, Elebila euskarazko bilatzailearen irudia sartu dugu:


Irudiak sartzeko bidea erraza da. Administratzaile moduan sartu behar da blogaren administrazio panelean (Patxiri edo Mikeli pasahitzak eskatuta). "Creación de entradas" atalean, sakatu behar da testua idazteko laukiaren gaineko irudiaren ikonoan, eta irudiaren URL helbidea idatzi edo norberaren ordenagailuko irudi baten artxiboa hautatu behar da. Ezaugarri batzuk definitu behar dira menu leihoan (irudiaren posizioa...).

Mota desberdineko irudiak sar daitezke: jpg, gif, bmp eta png irudiak, gehienez 8 Mb-koak. Beraz, argazkiak, ikurrak, logoak... txertatu daitezke.

Koloretan idatziko bagenu...

Testugintzan, diseinuaren zerbitzura jartzen da batzuetan kolorea, baina oraingoz behintzat ez sintaxiaren eta estiloaren zerbitzura. Beraz, esan daiteke zuri-beltzean idazten dugula, eta ez koloretan.

Pena da, alde batetik, koloretan ezin idatzi izatea. Har dezagun esaldi hau:

Aipatutako xedapen gehigarriak aplikatzeko behar ziren arauak emateko eskuduntza ematen zion Gobernu Zentralari, sei hilabeteko epean, indarrean sartu eta hurrengo egunetik kontatzen hasita.

Ezin ulertuzkoa da. Beharbada, laguntzatxoren bat eman genezake koloretan idatziz gero...

Aipatutako xedapen gehigarriak aplikatzeko behar ziren arauak emateko eskuduntza ematen zion Gobernu Zentralari, sei hilabeteko epean, indarrean sartu eta hurrengo egunetik kontatzen hasita.

Hala ere, nahiko lan. Garbi samar dago beste baliabide batzuekin beharko dugula testu hori egokitu: sintaxia, sintagma-mugak, hitz-hurrenkera...

Aipatutako xedapen gehigarrian, [xxx] aplikatzeko behar ziren arauak emateko eskuduntza eman zitzaion Gobernu Zentralari, eta sei hilabeteko epea zuen Gobernuak horretarako, [yyy] indarrean sartu eta hurrengo egunetik kontatzen hasita.

Aipatutako xedapen gehigarriak eskuduntza eman zion Gobernu Zentralari [xxx] aplikatzeko behar ziren arauak eman zitzan sei hilabeteko epean, [yyy] indarrean sartu eta hurrengo egunetik kontatzen hasita.

Tankera horretako egokitzapenen beharrean dago paragrafo hori (hobeak ere izan daitezke), koloretan idazten ez dugun bitartean.

Iturria: 172/2007 Dekretua.

La citada disposición adicional facultaba al Gobierno central para que, en el plazo de los seis meses posteriores a su entrada en vigor, dictara las normas necesarias para su aplicación. (Gaztelaniazko testua)

Patxi

Zeraren zer zeratzailea?

Ala "Zera zeratzeko zer"? Hitz-jokoan katramilatu bazarete, lasai. Besterik gabe, adibide berri batez hornitu nahi dut nire matraka faboritoa. Gehienok aspertu arte entzuna didazue kontua; beharbada Miren eta Aitziber egongo dira entzun gabe.

Hauxe da azken adibidea:

laguntzaren organo kudeatzailea ('órgano gestor de la ayuda')

Iturria: 118/2007 DEKRETUA, uztailaren 17koa, lana eta familia bateragarri egiteko neurriak arautzen dituena.

Nire uste ez oso apalean, "laguntza kudeatzeko organoa" esan beharra dago, nahitaez. Beste adibide bat ere badut inoiz kontatu gabea: Koroaren printze oinordekoa ('príncipe heredero de la Corona'; arazoa bera da, baina aitortu beharra daukat horretan irtenbidea ez dela hain garbia).

Gainerako gehientsuena, ustez, esana daukat hemen.

Minturte berri on! (Zaharrak berri, berriak berriago). Ostegun arte (prestaketan dihardugu; esan ote dezakegu horrela, aditz-forma hori galarazteko beldurrik gabe?).

Patxi

Gerundioa eta 'El País'

Gerundioaren inguruko albistea eta horren gaineko txantxak (ikus ITZUL) alde batera utzita, gauzatxo bat komentatu nahi dut El País-eko albiste horren titulu-azpitituluez:

Brasilia prohibe los gerundios

El gobernador dicta un decreto por el que se impide el uso de la forma verbal “como disculpa para la falta de eficiencia” en toda la Administración regional de la capital

Akats ez beharbada oso nabaria baina bai garbia dago, kohesioaren aldetik, azpitituluan. Lehenbiziko irakurraldian, bene-benetan, delako aditz-forma hori ondoren komatxo artean datorrena zela pentsatu nuen, eta ez nuen ulertzen. Bigarrenean, konturatu nintzen "de tal forma verbal" esan nahi zuela. Pentsatu euskaraz, adibidez; "aditz-forma horren" behar du, eta ez "aditz-formaren".

Bueno, "agur, que es gerundio"...

Uste dut gutxitan egin dudala barre xelebrekeria hori kontatu zidatenean bezala (benetakoa da, dirudienez!). Euskaraz hitz solteren bat baino ez zekien norbaitek (beharbada agur bakarrik), itxuraz "marchando, que es gerundio" izaki gogoan, eta halaxe bota omen zuen nonbaitetik alde egitean. "Agur, que es gerundio!"...

Atzo pena hartu nuen ez nintzelako oroitu ITZULen kontatzeko.

Ostegunean saioa dugu, gogoratu (hilaren 11). Ari gara prestalanetan.

Patxi

Hizkuntza zaintzearen garrantzia

Merezi du irakurtzea lehengoan Henrike Knörrek El Pais egunkarian idatzitako artikulua. Knörr kexu da ETB barruan hizkuntzen zaintzari, batez ere euskararenari, ematen ez zaion arretaz. Egia esan, zer pentsaturik ematen du artikuluak.

 

Lasaia hartzen dut bulegoko armairuan (eta nabigatzaileko barran) hiztegi, gramatika, entzikopedia eta kontsultako gainerako liburuak ikusten ditudanean.

 

Artikulua irakurtzeko, sakatu hemen: http://doiop.com/las-lenguas-y-ETB

 

---

Mikel